Choć wydawałoby się, że wszyscy postrzegamy otaczającą nas rzeczywistość w taki sam sposób – jest to stwierdzenie dalekie od prawdy. Każdemu z nas zdarzyło się niekiedy wyolbrzymić jakąś sytuację, założyć najczarniejszy scenariusz, albo „czytać w myślach” innych osób zakładając, że doskonale wiemy co im chodzi po głowie. Wszyscy popadamy w podobne pułapki, szczególnie w momentach bezsilności czy dużego stresu. Takie samodzielne interpretacje mogą być dla nas szkodliwe – wtedy właśnie mam do czynienia ze zniekształceniami poznawczymi.

Zniekształcenia poznawcze (inaczej błędy w myśleniu) są to:

Krótko mówiąc, jest to sposób, w jaki umysł przekonuje nas do czegoś, co nie jest prawdą. Często próbując zrozumieć otaczający świat nasze mózgi wybierają „drogę na skróty” w myśleniu, co doprowadza do zniekształceń.

Zniekształcenia zdarzają się nam wszystkim, bez wyjątku, z różnych powodów. Niektórym częściej, niektórym rzadziej. Dopiero nadmierna obecność błędów myślowych może doprowadzić do występowania zaburzeń nastroju (np. depresji) lub zaburzeń lękowych.

Dlatego też tak ważne jest przyglądanie się swoim myślom i uczuciom – szczególnie w obecnych czasach. Gdy nauczymy się wyłapywać szkodliwe schematy myślenia, łatwiej będzie nam je zmienić, dopuszczać inne sposoby na postrzeganie i odbieranie różnych
zdarzeń z naszego życia.

I – STACJONARNE – siedziba Stowarzyszenia POMOST w Łodzi, ul. Próchnika 7

• Myślenie „wszystko albo nic” – postrzeganie wydarzeń i ludzi w kategoriach zero jedynkowych, czyli wszystko albo nic, np. „Wszyscy mnie odrzucają”, „Zawsze tak się dzieje”;
• Przepowiadanie przyszłości – negatywne przewidywanie tego, co ma się stać, bez
  uwzględniania dodatkowych faktów, np.
  „Na pewno obleję ten egzamin”, „I tak się nic nie zmieni”;
• Czytanie w myślach – zakładanie, że z góry wiemy co ludzie mają na myśli, zazwyczaj bez konfrontowania tego z ich faktycznymi opiniami, np. „Ona na pewno myśli, że jestem głupi”,
  „Z pewnością uważa, że się zbłaźniłem”;
• Katastrofizacja – skupianie się wyłącznie na najczarniejszym scenariuszu nadchodzących zdarzeń, np. „Na pewno ta wyprawa skończy się fatalnie”, „Jak już zrobię prawo jazdy, to na pewno będę mieć wypadek”;
• Etykietowanie – przypisywanie sobie i innym uogólnionych, najczęściej negatywnych cech opartych o stereotypy, albo niewystarczające fakty, np. – „Nie da się mnie pokochać bo jestem brzydka”, „On jest za głupi, żeby mnie zrozumieć”;
• Odrzucanie pozytywów – w nieuzasadniony sposób odrzucanie własnych dobrych doświadczeń, cech czy osiągnięć, np. „To nic takiego, że udało mi się to zrobić, miałem szczęście i tyle”;
• Emocjonalne rozumowanie – ocenianie sytuacji jedynie przez pryzmat odczuwanych emocji, np. „Ciągle się boję, więc na pewno coś złego się wydarzy”, „Czuję się głupia, więc na pewno taka jestem”;
• Nadmierne uogólnienie – postrzeganie i wyciąganie wniosków na podstawie
  pojedynczego zdarzenia, np. „Oblałam test, muszę być słabą uczennicą”;
• Fałszywa konieczność – nieprawdziwe przekonanie, że głównym motywatorem jest wykonywanie obowiązków, a także osobiste przekonania na temat tego, co inni muszą/powinni robić, np. „Nie powinienem się tak czuć”, „Muszę to zrobić lepiej, bo się ośmieszę”;
• Negatywny filtr – skupianie się tylko na negatywnych elementach wydarzeń, pomijanie pozytywnych, np. „On ziewnął w trakcie rozmowy ze mną, na pewno uważa, że jestem nudny”;
• Obwinianie – doszukiwanie się źródła swoich negatywnych emocji w innych ludziach, zdarzeniach. Brak przyjęcia odpowiedzialności za własne zmiany i działania, np. „Gdyby nie moi rodzice, już dawno osiągnąłbym sukces”.

Praca nad zniekształceniami poznawczymi nie jest łatwa, bo nie zawsze udaje nam się wszystkie wychwycić, a to wymaga wielu ćwiczeń i silnej woli. Po czasie jednak widać efekty – zaczynamy myśleć w bardziej zrównoważony sposób oraz nie doświadczamy tak wielu trudnych emocji. Warto pamiętać, że nie wszystko co myślimy musi być zawsze prawdą, a nasz umysł potrafi płatać przeróżne figle. 🙂